گرمایش گلخانه معمولا توسط سیستم های گرمایش گلخانه تامین می شود. با توجه به مساحت گلخانه، نوع پوشش گلخانه، منطقه و محل استقرار گلخانه و میزان هدر رفت گرما، سیستم های گرمایشی متفاوتی را می توان استفاده نمود. در این مقاله با انواع سیستم های گرمایش گلخانه آشنا می شوید.
سیستم گرمایش گلخانه
پرورش گل‌ها و گیاهان در محیط گلخانه مستلزم استفاده از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی مناسب برای تامین شرایطی چون دمای مناسب، تهویه، رطوبت و نور است. دمای محیط گلخانه به نوع محصولات در حال رشد بستگی دارد. اغلب، محصولات برای رشد بهینه در طول شبانه روز به دمای ۲۱ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد نیاز دارند. تامین این شرایط در گلخانه‌های بزرگ به ویژه در فصل‌های سرد سال، توسط یکی از انواع سیستم گرمایشی گلخانه صورت می‌گیرد. سیستم گرمایش گلخانه امکان کاشت محصولات متنوع در فصل‌های مختلف سال را فراهم می‌سازد.
سیستم گرمایش گلخانه بسته به مساحت گلخانه، نوع پوشش گلخانه، منطقه و محل استقرار گلخانه و میزان هدر رفت گرما می‌تواند متفاوت باشد. یک سیستم گرمایشی گلخانه باید قادر به حفظ دمای داخل نایلون گلخانه در فصول خیلی سرد سال هم باشد. همچنین بایستی قادر به پخش یکسان دما در همه نقاط گلخانه باشد تا گیاهان گلخانهای آسیب نبینند و از رشد خوبی برخوردار باشند.
انواع سیستم گرمایش گلخانه
اهمیت استفاده از سیستم گرمایش گلخانه موجب فعالیت شرکت‌های متعدد در زمینه طراحی سیستمهای گرمایشی متنوع شده است. بهطور کلی سیستم گرمایش گلخانه بر اساس منبع تولید انرژی (گاز، گازوئیل، برق، انرژی خورشیدی و…)، نوع انتقال گرما (هدایت‌شده، همرفتی (وقتی گرما با حرکت مولکول های ماده از جایی به جای دیگر منتقل شود این طریقه انتقال گرما همرفت نام دار)) و تابشی) و نوع منابع حرارتی (گرمایش موضعی و مرکزی) به انواع مختلف تقسیم بندی می‌شوند.
انرژی سیستم های گرمایش گلخانه به طرق مختلفی تامین میشود. انرژی مورد نیاز بعضی از این سیستم‌ها توسط نیروی برق و برخی دیگر از منابع دیگری مانند گازوئیل، گاز و… تامین می‌گردد.
انواع سیستم گرمایش گلخانه بر اساس نوع منبع حرارتی
سیستم گرمایش مرکزی
در سیستم گرمایش حرارت مرکزی، بخار آب یا آب داغ از طریق لوله ها به مکان های مختلف که به گرما نیاز دارند، هدایت می‌شوند. خب در این روش گرما از طریق لوله ها در سطح گلخانه به صورتی کاملاً یکنواخت هدایت و توزیع میشود. بنابراین گرمای یکنواختی در سراسر گلخانه به وجود می آید. این سیستم را می‌توان به روش های مختلف تقسیم‌بندی کرد که عبارتند از:
- سیستم گرمایش از کف گلخانه (لوله‌کشی از کف)
در این روش گرمایشی به صورت کلی یک سری لوله از کف خاک گلخانه عبور داده میشود. این لوله ها می‌تواند گلخانه را تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد گرم کند. این دما می‌تواند نیاز گرمایشی گلخانه را تا حد بسیار زیادی برطرف کند. با استفاده از این سیستم شما می‌توانید دمای ریشه گیاهان را تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد گرم کنید.
- گرمایش از روی بستر (لوله‌کشی روی زمین)
در این روش یک سری لوله بالستیکی از روی زمین عبور داده میشود. از جمله ویژگی های خوب این سیستم توزیع یکنواخت گرما در بین گیاهان موجود در گلخانه است. تنها موضوعی که در هنگام استفاده از این روش باید به آن دقت داشته باشید، این است که لوله ها دچار آسیب‌دیدگی نشوند.
- گرمایش محصول (لوله‌های آویزان در بالای محصول)
در این روش با استفاده از یک سری لوله از بالای محصولات رد شده‌اند و همچنین از سقف گلخانه آویزان هستند، اقدام به گرم کردن محصولات موجود در گلخانه می‌کنیم.
- گرمایش هوای گلخانه (لوله‌کشی شبکه‌ای از سقف)
در این روش دما به خوبی در سطح گلخانه پخش شده و در بین محصولات توزیع میشود. استفاده از این روش می‌تواند تا حد بسیار زیادی هزینه های گرمایشی گلخانه را کاهش دهد و موجب افزایش بازدهی شود. در این روش به جای لوله‌کشی از کف گلخانه اقدام به لوله‌کشی از سقف می‌کنیم که احتمال آسیب به لوله ها کاهش پیدا می‌کند.
- گرمایش میز یا تخت کار (میزهای مجهز به پایه‌های آلومینیومی)
این روش مدرن‌ترین روش گرم کردن گلخانه محسوب میشود. در این روش با گرم کردن میزهای محصولات اقدام به گرم کردن خود محصول می‌کنیم. این روش کمترین میزان هدر رفت گرما را به دنبال دارد و بسیار مقرون‌به‌صرفه است.
سیستم حرارت موضعی
سیستم حرارت موضعی بیشتر برای گرمایش گلخانه خانگی مناسب است. در این روش بخاری‌هایی در مکان‌های مختلف گلخانه قرار داده می‌شوند. به طوری که هر بخاری فقط، قادر به گرم کردن محیط اطراف خود است. سوخت این وسایل معمولا پروپان یا گاز طبیعی است. هوای گرم موجود در مبدل حرارتی به واسطه فن موجود در پشت بخاری به داخل گلخانه هدایت میشود. هزینه‌های این روش نسبت به سیستم گرمایش مرکزی کمتر است. در این روش می‌توان از انواع بخاری‌های تراکمی، عمودی، افقی و همرفتی استفاده کرد.
جت هیتر گلخانه
جت هیتر نیز نوعی سیستم گرمایشی گلخانه کاربردی و مفید است که با توجه به نوع سوخت به چهار دسته گازسوز، برقی، گازوئیلی و دوگانه سوز(جت هیتر صنعتی) تقسیم‌بندی میشود که به دو شکل دودکش‌دار و بدون دودکش عرضه می‌شوند.
در جت هیتر گلخانه، گرما از طریق سوختن انرژی (گازوئیل، نفت سفید، گاز و انرژی الکتریسیته) تولید میشود، سپس فن موجود هوای سرد را وارد و پس از گرم کردن به محیط بیرون منتقل می‌کند. بدنه جت هیتر گلخانه از جنس استیل است. هیتر گلخانه بر روی سقف نصب میشود و به همین سبب فضای زیادی را اشغال نمی‌کند. این سیستم گرمایشی گلخانه به دلیل مصرف انرژی بهینه و راندمان بالا، یکی از کارآمدترین سیستم‌ها در گرمایش گلخانه بشمار می‌رود.
یونیت هیتر گلخانه
این سیستم توسط آب گرم موجود در لولهها که از طریق موتورخانه فرستاده شده، عمل می‌کند. به این صورت که با حداقل صدای ممکن با عبور دادن هوا از کویل، گرما را در سطح گلخانه پخش می‌کند. بدنه یونیت هیتر گلخانه از جنس فولاد گالوانيزه و لولهها از جنس مس است و تبادل حرارت از طریق فين پليت آلومينيومي صورت می‌گیرد. سیستم یونیت هیتر گلخانه از سیستم گرمایش از کف ارزان‌تر و در یکنواختی گرم کردن محیط از این سیستم ضعیف‌تر است.
گرمایش گلخانه بدون گاز
از روش گرمایش گلخانه بدون گاز معمولا در مناطقی استفاده میشود که امکان دسترسی به گاز شهری فراهم نباشد و گلخانه‌دارن در تلاشند تا با استفاده از روش‌های جایگزین کم هزینه، گرمای لازم گلخانه را تامین نمایند. جت هیتر برقی، بخاری هیزمی و هیترهای درون سوز از بهترین سیستمهای گرمایش گلخانه بدون گاز هستند. نیروی مورد نیاز هیتر برقی را می‌توان از برق شهری یا سلول‌های خورشیدی تامین کرد. هیترهای آتش درون نیز هیچ گونه گاز آلاینده‌ای به محیط منتشر نمی‌کنند. همچنین راندمان ۸۵ تا ۹۰ درصد در آن‌ها باعث شده تا به راحتی مکان مورد‌نظر را در مدت زمان کوتاهی به دمای مورد نظر برساند.
گرمایش از کف گلخانه
گرمایش از کف گلخانه نوعی سیستم گرمایش مرکزی گلخانه است که در آن انتقال حرارت از طریق تعدادی لوله متصل به سیستم مرکزی که در کف خاک گلخانه تعبیه شده، صورت می‌گیرد. این لولهها می‌تواند گلخانه را تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد گرم و نیاز گرمایشی گلخانه را تا حد بسیار زیادی برطرف کنند. به طور کلی گرمایش از کف یکی از رایج‌ترین سیستمهای گرمایشی است که علاوه بر گلخانه در فضاهای متنوع نظیر آپارتمان‌ها، کارگاه‌های تولیدی، منازل، سالن‌های بدن‌سازی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سیستم گرمایش تابشی گلخانه
بخاری تابشی گلخانه، یک سیستم گرمایشی تابشی گلخانه است که به دلیل مصرف بهینه انرژی، استفاده از آن بسیار رواج دارد. این سیستم گرمایشی که به بخاری سقفی یا بخاری صنعتی نیز مشهور است، با ارائه گرمایش تابشی می‌تواند نقش خورشید را در گلخانه‌ها ایفا کند. در روش گرم کردن گلخانه با سیستم گرمایشی تابشی گلخانه، گرما توسط امواج الکترومغناطیسی (مانند مادون قرمز) از جسم گرم به جسم سرد (روش شعاعی) انتقال می‌یابد. سیستم گرمایشی تابشی گلخانه بسته به نوع سوخت در انواع برقی، گازی و پروپان موجود است که قیمت انواع برقی از سایرین بیشتر است. سیستم گرمایشی تابشی گلخانه در فهرست بهترین سیستم گرمایش گلخانه قرار دارد و برای کسانی که به دنبال سیستم گرمایشی گلخانه ارزان هستند، گزینه مناسبی است.
بهترین سیستم گرمایشی گلخانه
بهترین سیستم گرمایشی گلخانه بسته به شرایط آب و هوایی، نوع محصول، مساحت گلخانه، منبع سوخت، میزان راندمان، نصب و نگهداری آسان، مصرف بهینه انرژی، قابلیت کنترل دما و در نهایت اقتصادی بودن سیستم می‌تواند متفاوت باشد. یک سیستم گرمایشی گلخانه خوب بایستی راندمان و ایمنی بالایی داشته باشد، فضای کمی اشغال کند و در عین حال بتواند گرما را بهطور یکنواخت در کل سالن گلخانه انتقال دهد. در حالت کلی گفته میشود که سیستمهای گرمایشی تابشی گلخانه و انواع هیترها (مانند جت هیتر و یونیت هیتر) در مقایسه با سایر سیستم های گرمایشی گلخانه، گزینه مناسب‌تری هستند.
طراحی سیستم گرمایش گلخانه
طراحی سیستم گرمایش گلخانه باید با توجه به محل تاسیس گلخانه، آب و هوا، نوع محصول، سطح گلخانه و نوع سوخت مصرفی صورت گیرد تا بتواند دمای مناسب برای رشد و پرورش انواع مختلف گیاهان را تامین نماید. طراحی سیستم گرمایش گلخانه بیشتر بر مبنای استفاده از انواع بخاری، سیستم آب گرم و دمنده‌های حرارتی صورت می‌گیرد.
سیستم گرمایش گلخانه خانگی
گلخانه‌های خانگی غالبا فضای بسیار محدودی دارند و با توجه به دسترسی آسان به برق و عدم نیاز به تهویه کامل می‌توان از انواع هیترهای کوچک مانند هیتر برقی فن‌دار به‌عنوان سیستم گرمایش گلخانه خانگی مناسب و در عین حال مقرون‌به صرفه استفاده کرد. از مزایای استفاده از این هیترها می‌توان به ساختار ساده، مصرف انرژی کم، عدم نیاز به سرویس‌های دوره‌ای پر هزینه و عدم آلودگی اشاره کرد.
سیستم گرمایش و سرمایش گلخانه
سیستم گرمایش و سرمایش گلخانه سیستمی است که هم بتواند دمای بالا و هم دمای پایین مناسب برای گیاهان را تامین کند. از سیستمهای گرمایش و سرمایش گلخانه موجود در بازار می‌توان به اکونوپک گلخانهای، یونیت هیتر گلخانهای، هواساز گلخانهای و زنت گلخانهای اشاره کرد. این سیستم‌ها واجد یک سیستم مرکزی هستند و هوا را از طریق لوله به درون گلخانه منتقل می‌کنند. تفاوت اصلی این سیستم‌ها در نحوه ایجاد و انتقال سرما است.
