محصول اصلی بخش کشاورزی در ایران و بسیاری از کشورهای جهان، غلات، به‌ویژه گندم، است. سطح زیرکشت گندم در ایران سالانه بین ۶ تا ۷ میلیون هکتار متغیر بوده و به دو صورت آبی و دیم کشت می‌شود. گندم در فرهنگ ایرانیان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است، به‌گونه‌ای که حتی ضایعات نان نیز به حداقل ممکن می‌رسد.
اهمیت کاهش ضایعات گندم
گندم، به‌عنوان منبع اصلی تأمین آرد و نان، نقش حیاتی در تغذیه مردم دارد. بنابراین، کاهش ضایعات آن، چه در مزرعه و چه در مراحل برداشت، حمل‌ونقل و فرآوری، ضروری است. این ضایعات می‌توانند ناشی از عوامل طبیعی، تکنیک‌های کاشت و برداشت نامناسب، فرسودگی ماشین‌آلات کشاورزی، یا مهارت ناکافی اپراتورهای کمباین باشند.
عوامل مؤثر بر ضایعات گندم در مراحل مختلف:
- قبل از برداشت: ریزش طبیعی دانه به دلیل عوامل ژنتیکی، باد، خشکی و تأخیر در برداشت.
- حین برداشت:
- مشکلات فنی در ماشین‌آلات کشاورزی، مانند فرسودگی کمباین‌ها و تنظیمات نادرست آن‌ها.
- تأثیر علف‌های هرز بر کاهش کارایی برداشت.
- مهارت پایین رانندگان کمباین در تنظیم دستگاه.
- پس از برداشت: ضایعات در حمل‌ونقل، انبارداری و فرآوری گندم.
راهکارهای کاهش ضایعات گندم:
- جایگزینی کمباین‌های فرسوده با ماشین‌آلات پیشرفته.
- افزایش مهارت رانندگان کمباین از طریق آموزش‌های فنی.
- تنظیم مناسب دستگاه‌ها هنگام برداشت برای کاهش ریزش دانه‌ها.
- نظارت مستمر بر عملکرد کمباین‌ها توسط نهادهای مربوطه.
- استفاده از بذرهای اصلاح‌شده و مقاوم در برابر ریزش.
- برداشت به‌موقع و رعایت اصول به‌زراعی.
کاهش ضایعات گندم نه‌تنها موجب افزایش بهره‌وری می‌شود، بلکه می‌تواند تأثیر چشمگیری بر امنیت غذایی کشور داشته باشد.
