مراتع و علوفه جزء ارزانترین منابع خوراکی برای تغذیه گوسفندان محسوب می شوند . در سیستم چرا ذخیره علوفه گونه هایی مانند : مخلوط علوفه شبدر و علوفه غلات مانند : علوفه چاودار ، یولاف و جو به منظور رفع نیاز مواد خوراکی در زمستان کاهش می یابد . در سیستم چرای گیاهان فرصت بیشتری برای تغذیه گوسفند وجود دارد . چرای بیش از حد می تواند بیشتر احتیاجات انرژی و پروتئین میش ها را فراهم کند و به عنوان تامین کننده انرژی برای تولید ، نگهداری و رشد جایگزین غلات شود .
در بسیاری از سیستم های مرسوم چرا ، حیوانات در تمام سال در منطقه ای خاص از مراتع نگهداری می شوند . در چنین سیستم هایی باید تعادل صحیح بین دام و مرتع حفظ شود .
در فصل زمستان باید علوفه خشک با کیفیت بالا و کنسانتره مناسب در جیره غذایی میش ها منظور شود . میش های خشک می توانند در مرتع به تنهایی نگهداری شده و هنگامی که با علوفه خشک تغذیه می شوند ممکن است طی ۴ هفته آخر از بره زایی به مکمل های افزودنی احتیاج پیدا کنند .
اگر میش ها به منظور حداکثر شیر و افزایش سرعت بره زایی پرورش داده می شوند لازم است در تغذیه آنها علوفه خشک همراه با یک برنامه غذایی مناسب با توجه به وضعیت بدنی آنها منظور شود . رابطه مثبتی بین قابلیت هضم و خوراک و میزان مصرف آن در نیز افزایش می یابد. در واقع خوراک هایی که قابلیت هضم بالایی دارند ، منجر به تحریک مصرف در دام می شوند .
نمک ید دار باید در طول پرورش به صورت قابل دسترس در اختیار میش ها قرار گیرد . در سیستم پرورش میش ها به منظور سهولت و صرفه اقتصادی در امر شیر دوشی ، باید دستگاههای شیر دوشی در سالن های شیر دوشی وجود داشته باشد .
اهمیت تاثیر جیره متعادل در تغذیه گوسفند : میش هایی که به خوبی رشد کرده و از بره های خود تا پایان مرحله از شیر گیری پرستاری می کنند به یک جیره متعادل برای نگهداری نیاز دارند . علوفه به تنهایی نمی تواند تمام مواد مغذی ضروری را برای عملکرد مطلوب تامین نماید . لذا به منظور افزایش کیفیت در امر تولید ، مواد مغذی ضروری مورد نیاز است.
مطالعه ای به منظور تعیین تاثیر جیره متعادل بر رشد وکیفیت پشم میش ها بعد از سن ۳۶۵ روزگی انجام شده است . در این تحقیق از ۴۶ میش در مناطق مختلف نژاد گوسفند سر سیاه لیتوان در یک مزرعه واقع در لیتوا استفاده شده است. طی این مطالعه گوسفندان شاهد با یک غذای استاندارد حاوی افزودنی های معدنی تغذیه شدند و خوراک گوسفندان سایر گروههای آزمایشی مشابه گروه شاهد بوده است اما در جیره آنها خوراک جو با مقدار مشابه آن بدون پوشینه جایگزین شده است . نتیجه آزمایش نشان داد که وزن در هر ۲۴ ساعت به طور معنی داری افزایش داشته و ترکیب جیره در این آزمایش بر جعد تار پشم و کیفیت آن بی تاثیر ولی وزن زنده میشها ، جعد تار پشم را تحت تاثیر قرار داده است . نتایج حاصل از این آزمایش نشان می دهد که جو بدون پوشینه به دلیل بالا بودن ارزش غذایی آن می تواند به عنوان منبع مناسب پروتئین در جیره غذایی گوشفند و دیگر نشخوارکنندگان استفاده شود .
توصیه های عمومی برای تغذیه میش ها :
۱- میشهای خشک و میشهای در آغاز آبستنی :
– علوفه لگومینه یا علوفه مرتع با کیفیت بالا و به مقدار جزیی غلات .
– علوفه خشک لگومینه با کیفیت مناسب به میزان ۱/۶ تا ۲ کیلوگرم در روز .
– یونجه و علوفه خشک شبدر به میزان ۶/۱ کیلوگرم در روز .
سیلوی ذرت به میزان ۷/۲ تا ۱/۳ کیلوگرم ، مکمل پروتئینی ۹./. تا ۱۳/. کیلوگرم سنگ آهک ۱۸./. کیلوگرم .
علوفه خشک لگومینه با کیفیت بالا به میزان ۹/. تا ۱/۱ کیلوگرم و سیلوی ذرت به میزان ۳/۱ تا ۸/۱ کیلوگرم .
۲- میشها در اواخر آبستنی (۴ تا ۶ هفته آخر آبستنی):
این مراحل جز مراحل حساس برای میشها محسوب می شود و تامین مواد مغذی در این زمان امری حیاتی به شمار می آید .بطوری که اگر مواد مغذی مورد نیاز تامین نشود ممکن است بیماری آبستنی که نوعی از بیماری کتوز است ایجاد شود که در این صورت می توان به میزان زیادی با بالا بردن مصرف انرژی به وسیله افزایش تدریجی مصرف کنسانتره در ۶ هفته آخر آبستنی از بروز این بیماری پیشگیری کرد .
جیره های غذایی در این مرحله همانند جیره های اشاره شده در توصیه شماره ۱- است که باید ۲/. تا ۳/. کیلوگرم غلات به جیره آنها افزوده شود .
۳- میشهایی که از بره ها پرستاری می کنند :
مواد مغذی مورد نیاز میشها به طور قابل توجهی در دوره شیر دهی به ویژه هنگامی که از چند بره پرستاری می کند افزایش می یابد و نیاز میش به پروتئین ، انرژی و مواد معدنی بالامی رود .
موارد ذیل نمونه هایی از جیره میش هایی است که از بره های پرستاری می کنند :
-علوفه لگومینه با کیفیت بالا یا چرادر مراتع علوفه غلات به طور محدود و نیز تغذیه به میزان ۴/. کیلوگرم غلات در روز به ازای هر رأس میش.
-علوفه لگومینه با کیفیت بالا یا علوفه خشک لگومینه به میزان ۴/. تا ۶/. کیلوگرم در روزبه ازای هر رأس میش.
-سیلوی ذرت به میزان۷/۲ تا۶/۳ کیلوگرم ، مکمل پروتئینی ۱۳/. تا ۱۸/. کیلوگرم ، غلات ۴/. تا ۶/. کیلوگرم و غلات خرد شده ۱۸./. کیلوگرم در روز به ازای هر رأس میش.
-علوفه خشک لگومینه با کیفیت بالا به میزان ۹/. کیلوگرم ، سیلوی ذرت به میزان ۸/۱ تا ۲/۲ کیلوگرم ، مکمل پروتئینی ۹./. کیلوگرم و غلات ۴/. کیلوگرم در روز به ازای هر رأس میش .
۴- مدیریت تغذیه در میش ها:
مشکلات تغذیه ای میش ها در خیلی از موارد کمتر از سایر نشخوارکنندگان است زیرا در مدیریت تغذیه میش ها در مقایشه با سایر نشخوارکنندگان از علوفه خیلی بهتری استفاده می شود . تغذیه قبل از فصل جفتگیری ممکن است تاثیر قابل توجهی در تعداد بره های متولد شده داشته باشد . در این خصوص استفاده از سیستم فلاشینگ با افزایش مواد کنسانتره ای در زمان جفتگیری مفید است که در این صورت درصد دوقلو زایی در میش ها افزایش می یابد .
مدیریت تغذیه بره ها:
مواد ذیل نمونه ای از جیره بره ها است :
-غلات یا علوفه غیر لگومینه .
-ذرت زرد آسیاب شده ۷۶ یا ۸۳ درصد .
-کنجاله سویا (با ۵۰ درصد پروتئین ) ۱۲ یا ۱۵ درصد .
-نمک یک درصد و پودر یونجه ۱۰ درصد
-سنگ آهک آسیاب شده یک درصد .
-پروتئین خام ۱۰/۱۵ تا ۵۶/۱۵ درصد .
-مخلوط ویتامین (IU000/000/2 از ویتامین Aو ۵۰۰/۰۰۰ IU از ویتامین D وIU 000/35 از ویتامین E در هر تن غذا ) که به مشکلات بره ها که گاهی اوقات با شروع از شیر گیری با آن مواجه می شوند ، کمک می کند .
-در تنطیم دقیق جیره بره ۱۵ درصد پروتئین کافی است .
بنابراین بره ها جیره مشابهی در هنگام از شیر گیری دارند و جیره آن ها در این مدت نباید تغییر پیدا کند .
هزینه تغذیه به ازای هر ۴۵ کیلوگرم خوراک به میزان ۱۲/۸ تا ۹۶/۸ دلار است .
فروش بره ها هنگامی که وزن آن به ۵۴ تا ۵۹ کیلوگرم می رسد باید صورت گیرد .
منبع : مجله دامداران ایران شماره ۹
مهندس رضا گلی اسکاردی
در بسیاری از سیستم های مرسوم چرا ، حیوانات در تمام سال در منطقه ای خاص از مراتع نگهداری می شوند . در چنین سیستم هایی باید تعادل صحیح بین دام و مرتع حفظ شود .
در فصل زمستان باید علوفه خشک با کیفیت بالا و کنسانتره مناسب در جیره غذایی میش ها منظور شود . میش های خشک می توانند در مرتع به تنهایی نگهداری شده و هنگامی که با علوفه خشک تغذیه می شوند ممکن است طی ۴ هفته آخر از بره زایی به مکمل های افزودنی احتیاج پیدا کنند .
اگر میش ها به منظور حداکثر شیر و افزایش سرعت بره زایی پرورش داده می شوند لازم است در تغذیه آنها علوفه خشک همراه با یک برنامه غذایی مناسب با توجه به وضعیت بدنی آنها منظور شود . رابطه مثبتی بین قابلیت هضم و خوراک و میزان مصرف آن در نیز افزایش می یابد. در واقع خوراک هایی که قابلیت هضم بالایی دارند ، منجر به تحریک مصرف در دام می شوند .
نمک ید دار باید در طول پرورش به صورت قابل دسترس در اختیار میش ها قرار گیرد . در سیستم پرورش میش ها به منظور سهولت و صرفه اقتصادی در امر شیر دوشی ، باید دستگاههای شیر دوشی در سالن های شیر دوشی وجود داشته باشد .
اهمیت تاثیر جیره متعادل در تغذیه گوسفند : میش هایی که به خوبی رشد کرده و از بره های خود تا پایان مرحله از شیر گیری پرستاری می کنند به یک جیره متعادل برای نگهداری نیاز دارند . علوفه به تنهایی نمی تواند تمام مواد مغذی ضروری را برای عملکرد مطلوب تامین نماید . لذا به منظور افزایش کیفیت در امر تولید ، مواد مغذی ضروری مورد نیاز است.
مطالعه ای به منظور تعیین تاثیر جیره متعادل بر رشد وکیفیت پشم میش ها بعد از سن ۳۶۵ روزگی انجام شده است . در این تحقیق از ۴۶ میش در مناطق مختلف نژاد گوسفند سر سیاه لیتوان در یک مزرعه واقع در لیتوا استفاده شده است. طی این مطالعه گوسفندان شاهد با یک غذای استاندارد حاوی افزودنی های معدنی تغذیه شدند و خوراک گوسفندان سایر گروههای آزمایشی مشابه گروه شاهد بوده است اما در جیره آنها خوراک جو با مقدار مشابه آن بدون پوشینه جایگزین شده است . نتیجه آزمایش نشان داد که وزن در هر ۲۴ ساعت به طور معنی داری افزایش داشته و ترکیب جیره در این آزمایش بر جعد تار پشم و کیفیت آن بی تاثیر ولی وزن زنده میشها ، جعد تار پشم را تحت تاثیر قرار داده است . نتایج حاصل از این آزمایش نشان می دهد که جو بدون پوشینه به دلیل بالا بودن ارزش غذایی آن می تواند به عنوان منبع مناسب پروتئین در جیره غذایی گوشفند و دیگر نشخوارکنندگان استفاده شود .
توصیه های عمومی برای تغذیه میش ها :
۱- میشهای خشک و میشهای در آغاز آبستنی :
– علوفه لگومینه یا علوفه مرتع با کیفیت بالا و به مقدار جزیی غلات .
– علوفه خشک لگومینه با کیفیت مناسب به میزان ۱/۶ تا ۲ کیلوگرم در روز .
– یونجه و علوفه خشک شبدر به میزان ۶/۱ کیلوگرم در روز .
سیلوی ذرت به میزان ۷/۲ تا ۱/۳ کیلوگرم ، مکمل پروتئینی ۹./. تا ۱۳/. کیلوگرم سنگ آهک ۱۸./. کیلوگرم .
علوفه خشک لگومینه با کیفیت بالا به میزان ۹/. تا ۱/۱ کیلوگرم و سیلوی ذرت به میزان ۳/۱ تا ۸/۱ کیلوگرم .
۲- میشها در اواخر آبستنی (۴ تا ۶ هفته آخر آبستنی):
این مراحل جز مراحل حساس برای میشها محسوب می شود و تامین مواد مغذی در این زمان امری حیاتی به شمار می آید .بطوری که اگر مواد مغذی مورد نیاز تامین نشود ممکن است بیماری آبستنی که نوعی از بیماری کتوز است ایجاد شود که در این صورت می توان به میزان زیادی با بالا بردن مصرف انرژی به وسیله افزایش تدریجی مصرف کنسانتره در ۶ هفته آخر آبستنی از بروز این بیماری پیشگیری کرد .
جیره های غذایی در این مرحله همانند جیره های اشاره شده در توصیه شماره ۱- است که باید ۲/. تا ۳/. کیلوگرم غلات به جیره آنها افزوده شود .
۳- میشهایی که از بره ها پرستاری می کنند :
مواد مغذی مورد نیاز میشها به طور قابل توجهی در دوره شیر دهی به ویژه هنگامی که از چند بره پرستاری می کند افزایش می یابد و نیاز میش به پروتئین ، انرژی و مواد معدنی بالامی رود .
موارد ذیل نمونه هایی از جیره میش هایی است که از بره های پرستاری می کنند :
-علوفه لگومینه با کیفیت بالا یا چرادر مراتع علوفه غلات به طور محدود و نیز تغذیه به میزان ۴/. کیلوگرم غلات در روز به ازای هر رأس میش.
-علوفه لگومینه با کیفیت بالا یا علوفه خشک لگومینه به میزان ۴/. تا ۶/. کیلوگرم در روزبه ازای هر رأس میش.
-سیلوی ذرت به میزان۷/۲ تا۶/۳ کیلوگرم ، مکمل پروتئینی ۱۳/. تا ۱۸/. کیلوگرم ، غلات ۴/. تا ۶/. کیلوگرم و غلات خرد شده ۱۸./. کیلوگرم در روز به ازای هر رأس میش.
-علوفه خشک لگومینه با کیفیت بالا به میزان ۹/. کیلوگرم ، سیلوی ذرت به میزان ۸/۱ تا ۲/۲ کیلوگرم ، مکمل پروتئینی ۹./. کیلوگرم و غلات ۴/. کیلوگرم در روز به ازای هر رأس میش .
۴- مدیریت تغذیه در میش ها:
مشکلات تغذیه ای میش ها در خیلی از موارد کمتر از سایر نشخوارکنندگان است زیرا در مدیریت تغذیه میش ها در مقایشه با سایر نشخوارکنندگان از علوفه خیلی بهتری استفاده می شود . تغذیه قبل از فصل جفتگیری ممکن است تاثیر قابل توجهی در تعداد بره های متولد شده داشته باشد . در این خصوص استفاده از سیستم فلاشینگ با افزایش مواد کنسانتره ای در زمان جفتگیری مفید است که در این صورت درصد دوقلو زایی در میش ها افزایش می یابد .
مدیریت تغذیه بره ها:
مواد ذیل نمونه ای از جیره بره ها است :
-غلات یا علوفه غیر لگومینه .
-ذرت زرد آسیاب شده ۷۶ یا ۸۳ درصد .
-کنجاله سویا (با ۵۰ درصد پروتئین ) ۱۲ یا ۱۵ درصد .
-نمک یک درصد و پودر یونجه ۱۰ درصد
-سنگ آهک آسیاب شده یک درصد .
-پروتئین خام ۱۰/۱۵ تا ۵۶/۱۵ درصد .
-مخلوط ویتامین (IU000/000/2 از ویتامین Aو ۵۰۰/۰۰۰ IU از ویتامین D وIU 000/35 از ویتامین E در هر تن غذا ) که به مشکلات بره ها که گاهی اوقات با شروع از شیر گیری با آن مواجه می شوند ، کمک می کند .
-در تنطیم دقیق جیره بره ۱۵ درصد پروتئین کافی است .
بنابراین بره ها جیره مشابهی در هنگام از شیر گیری دارند و جیره آن ها در این مدت نباید تغییر پیدا کند .
هزینه تغذیه به ازای هر ۴۵ کیلوگرم خوراک به میزان ۱۲/۸ تا ۹۶/۸ دلار است .
فروش بره ها هنگامی که وزن آن به ۵۴ تا ۵۹ کیلوگرم می رسد باید صورت گیرد .
منبع : مجله دامداران ایران شماره ۹
مهندس رضا گلی اسکاردی
