آموزش

کشاورزی ارگانیک چیست ؟

مفاهیم واصول کشاورزی ارگانیک

مصرف فراوان انواع سموم وکودهای شیمیایی چه ازلحاظ تبعات زیست محیطی ازقبیل آلودگی آب های زیر ‏زمینی وبرهم زدن تعادل زیستی ،روز به روز مورد تردید جدی قرار می گیرد . طرح مسائل جدیدی همچون ‏گیاهان تغییر یافته ژنتیکی نیز به این موارد اضافه شده است .امروزه افزایش آگاهی مصرف کنندگان به مسائل ‏فوق وافزایش گزارشات منتشره در خصوص تاثیرات سوء مواد فوق برسلامتی مصرف کنندگان وایجاد بیماریهای ‏حاد ومزمن ،اشتیاق مصرف کنندگان را به محصولات تولید شده در شرایط طبیعی وحتی الامکان بدون استفاده از ‏انواع سموم وکودهای شیمیایی افزایش داده است. در ابتدا بازار چنین محصولاتی با عناوین متفاوتی که نشان از ‏منشأ طبیعی نهاده های مصرف شده و آگاهی ها بود، رشد قابل توجهی را تجربه نمود، به حدی که برنامه ریزان ‏در جوامع صنعتی به منظور جلوگیری از تقلب ،استاندارهایی را برای تولید،عرضه وبرچسب زنی محصولات ‏ارگانیک تدوین وارائه نموده اند. براساس این استانداردها ،در هر کشوری با نظارت دولت نهادی غیر دولتی ‏نظارت براجرای استاندارد ها در واحد تولید کننده محصولات ارگانیک را، برعهده می گیرد والبته مسئولیت ‏نظارت کلی بر عهده دولت باقی می ماند .البته نظارت از سوی سازمان های بین المللی نیز پیش بینی گردیده است‏‎.‎
کشاورزی ارگانیک در ساده ترین تعریف به عنوان «کشاورزی بدون افزودن مواد شیمیایی صنعتی» تعریف شده ‏است .ماده شیمیایی صنعتی ،ماده ای است که طی فرایند های شیمیایی غیر طبیعی تهیه شده است .این تعریف ‏،ناقص وحتی نادرست است. این تعریف بدان معنا نیست که کشاورزی ارگانیک قطعا ًکشا ورزی بدون مواد ‏شیمیایی باشد،زیرا ما در جهانی زندگی میکنیم که در آن مواد شیمیایی مصنوعی درخاک ،آب وهوا وجود دارد. ‏واژه ارگانیک مانند بسیاری از واژگان انگلیسی، چندین معنا دارد. معنایی که در کشاورزی ارگانیک مدنظر است ‏، برای مدیریت تمام مزرعه به کار می رود و براساس آن، مزرعه به عنوان موجود زنده درنظر گرفته می شود ‏‏.مواد شیمیایی صنعتی (مصنوعی ) چون علف کش ها ، حشره کش ها ،قارچ کش ها ، داروهای دامی ‏،سوپرفسفات واوره در کشاورزی ارگانیک به کارنمی رود . به طور کلی در مزارع ارگانیک ، هیچ گونه ماده ‏شیمیایی مصنوعی به کار برده نمی شود .این مواد در آماده سازی خاک ، رویش گیاه یا تولید نهاده هایی که در ‏تغذیه گیاه ،ذخیره سازی ، فراوری و یا فروش آن دخالت دارند،به کار نمی روند . به علاوه ،دام ها تا حد امکان ‏اجازه حرکت آزادانه در مرتفع را دارند . کشاورزی ارگانیک ،حرکت رو به عقب نیست . دراین سامانه ، بهترین ‏دانش سنتی با علم جدید ترکیب می شود ودرعین حال با سایر روش های نوین مدیریت ،سازگار است .مزارع ‏ارگانیک همچون دیگر زمین های زراعتی به خوبی آماده شده ونیازمند مدیریت قوی ،به ویژه درمورد خاک ‏وآفات است‎.‎
با توجه به افزایش مصرف کود وآفت کش هایی که پیامد آنها زوال باروری خاک ، سلامتی وآلودگی هوا، آب ‏وغذا است ،نگرانی های روز افزونی در باره محیط زیست جهانی ایجاد شده ومفهوم کشاورزی ارگانیک اهمیت ‏فزاینده ای در راستای توسعه ی کشاورزی پایدار و بوم سازگار در سرتاسر جهان پیدا کرده است .کشاورزی ‏ارگانیک برپایه استفاده از نهاده های ارگانیک و طبیعی ودرون مزرعه ای چون کود دامی تازه ، کمپوست ‏،کودسبز ،کنجاله وضایعات فرآوری مواد غذایی وهمچنین کنترل زیستی آفات همراه باکمتری استفاده ازمواد ‏معدنی طبیعی برای تقویت نظام زراعی ـ اقتصادی مزرعه وبهبود فعالیت ها ی زیستی خاک استوار است ‏‏.کشاورزی ارگانک در کشورهای گوناگون با نام های مختلف شناخته می شود که ۱۶نام برای آن ازجمله ‏کشاورزی بیولوژیک ،کشاورزی پایدار وکشاورزی زاینده ذکر شده است .کشاورزی بیولوژیک نامی است که در ‏اروپا بسیار رایج است ،در حالی که در آمریکا وبریتانیا عبارت کشاورزی ارگانیک را ترجیح می دهند ،هر چند ‏که مکتب ارگانیک به عبارت دقیق تر ، فلسفه ای است که شامل آموزش ، هنر ، تغذیه ، مذهب وهمچنین ‏کشاورزی است . کشاورزی پیشرفته ، بیشتر در واکنش به کشاورزی پرنهاده و یا کشاورزی صنعتی بوده است . ‏بر چسب گذاری محصولات ارگانیک باید توسط یک سازمان سوم صورت بگیرد که محصول ، مطابق ‏استانداردهایی که در سراسر جهان توسط صدها سازمان گواهی کننده ، کشاورزان مختلف ،شرکت های تجاری ، ‏سازمان های غیردولتی و اخیراً دولتی شکل گرفته اند، تولید شده است. گواهی محصولات ارگانیک، فرایندی ‏پیچیده است،اما تلاش هایی در راستای هماهنگ کردن استانداردهای گوناگون به منظور توسعه بازار محصولات ‏ارگانیک در جریان است. چالش فعلی در این راه، هماهنگ سازی هرچه بیشتر استانداردها ، ضمن رعایت ‏محدودیت ها و ملاحظات منطقه ای و کاهش هزینه های مراحل چندگانه گواهی و اعتباردهی تنگناهای ورود به ‏بازار این محصولات است. یکی از تصورات اشتباه در مورد کشاورزی ارگانیک،آن است که این شیوه کشاورزی ‏بی نیاز از کاربرد مواد شیمیایی می باشد. چرا که ساختمان تمام موجودات زنده و غیرزنده از ترکیبات شیمیایی ‏تشکیل شده است. لذا کاربرد آن دسته از مواد شیمیایی که به صورت طبیعی به دست آمده اند(مثلاً آب که از خود ‏طبیعت است در واقع یک نوع ماده شیمیایی به حساب می آید و یا سنگ فسفات که از معادن طبیعی استخراج می ‏شود)و یا به اصطلاح مصنوعی نیستند در کشاورزی ارگانیک بلامانع است‎.‎
ضمناً نباید تصور کرد که کشاورزی ارگانیک صرفاً بر جایگزینی نهاده های آلی با مواد شیمیایی بحث می کند ، ‏چرا که کاربرد غلط مواد آلی نیز، چه به صورت مصرف بیش از حد و چه به صورت عدم کاربرد آنها در زمان ‏مناسب و یا ترکیبی از هردوی این موارد به نحو قابل ملاحظه ای سبب اختلال در عمل چرخه های زیستی یا ‏طبیعی می گردد‏‎.‎
تصور اشتباه دیگر از کشاورزی ارگانیک آن است که برخی کشاورزی ارگانیک را نوعی برگشت به عقب و ‏استفاده از شیوه های مرسوم سال های قبل از انقلاب صنعتی می دانند. بلکه، بلعکس،زارعین کشاورزی ارگانیک ‏نمی توانند خود را از دستاوردهای علمی ۵۰ ساله اخیر بی نیاز بدانند. تناوب، کشت مخلوط،روش های مکانیکی ‏کنترل علف های هرز ،استفاده از ماشین آلات مدرن قابل استفاده در سیستم های ارگانیک، مبارزه بیولوژیکی و ‏تلفیقی با آفات و بیماریها،درک بهتر از همزیستی میکوریزا،ریزوبیوم ها و ریزوسفر،تجدید ماده آلی و دیگر بخش ‏های زنده خاک، تلفیق زراعت و دامپروری از موضوعات مورد بحث در کشاورزی ارگانیک می باشند‏‎.‎
در سیستم های کشاورزی ارگانیک، خاک به عنوان یک سیستم زنده تلقی می شود که با تقویت آن، فعالیت ‏میکروارگانیسم های مفید نیز تقویت می گردد.این ایده که خاک یک سیستم زنده می باشد، بخشی از یک تصور ‏کلی است که معتقد است بین خاک، گیاه، حیوان و انسان یک ارتباط ناگسستنی وجود دارد‏‎

تعاریف کشاورزی ارگانیک

تعارف متعدد و متنوعی از کشاورزی ارگانیک ارائه شده است که چند نمون هاز مهمترین آنهاشامل‎:‎
هیئت استاندارد های ملی ارگانیک امریکا درسال۱۹۹۶ ارائه شده است‏‎.‎
‎”‎کشاورزی ارگانیک عبارتست از نظام مدیریت تولید اکولوژیکی که به تقویت و‎ ‎گسترش تنوع زیستی و چرخه ‏های بیولوژیکی و فعالیت های بیولوژیکی خاک می‎ ‎پردازد. نظام مزبور بر پایه حداقل بهره برداری از نهاده های ‏خارج از مزرعه و‎ ‎نیز اقدامات مدیریتی برای بازسازی نگهداری و تقویت توازن اکولوژیکی بنا‎ ‎شده است‎”‎
IFOAM ‎سال ۲۰۰۸‏‎:‎
کشاورزی ارگانیک سیستم تولیدی است که از سلامت انسان ها ،اکوسیستم ها و‎ ‎خاک ها‎ a‎حمایت می نماید و بر ‏پروسه های اکولوژیکی ،تنوع زیستی و سیکل های‎ ‎طبیعی تکیه دارد و کاربرد نهاده های با اثر رقابتی را ترجیح ‏می دهد‎. ‎کشاورزی ارگانیک از تجارت،نوآوری، علوم سودمند برای محیط زیست ،ترویج‎ ‎نمایشگاه های مرتبط و ‏کیفیت خوب زندگی اشخاص درگیر با آن ترکیب شده است‎ .

کشاورزی ارگانیک در کشورهای در حال توسعه

کشاورزی ارگانیک در ساده ترین تعریف به عنوان «کشاورزی بدون افزودن مواد شیمیایی ، صنعتی» تعریف ‏شده است. کشاورزی ارگانیک در کشورهای گوناگون با نامهای مختلف شناخته می شود که ۱۶ نام برای آن از ‏جمله کشاورزی بیولوژیک ، کشاورزی پایدار و کشاورزی زاینده ذکر شده است‏‎.‎
اجرای کشاورزی پایدار علاوه بر آن منجر به سود بخشی اقتصادی و اجتماعی می شود. این در حالی است که ‏الگوهای کشاورزی متداول خسارتهای جبران ناپذیری به منابع زیستی کشور وارد کرده است. یکی از اجزای ‏تشکیل دهنده بسترهای کشاورزی خاک است که به عنوان بستر اصلی کشت کشت گیاهان و رشد آن محسوب می ‏شود‎.‎
در آغاز اجرای کشاورزی ارگانیک، ابتدا ایجاد و حفظ و نگهداری بازدهی مشابه و سپس هزینه ها و فعالیتهای ‏کشاورزان به میزان قابل توجهی کاهش می یابد‎.‎
اثرات بالقوه این سامانه را می توان به روی سلامت افراد جامعه ، منابع طبیعی ، دام ، هوا و غنی سازی ، ‏حاصلخیزی خاک و غیره مشاهده نمود‏‎.‎

گرچه کشاورزی ارگانیک به عنوان راهی برای امرار معاش ،از سابقه بسیار طولانی برقرار است ولی با مفاهیم ‏فعلی آن از سابقه چندانی برخوردار نیست و تنها در سالهای اخیر به علت مشکلاتی که در اثر مصرف بی رویه ‏مواد شیمیایی در کشاورزی و روشهای رایج تولید مواد غذایی بروز کرده است توجه بیشتری به آن معطوف شده ‏است . آنچه مسلم است کشاورزی پایدار را نباید تنها به عنوان مجموعه ای از روشها به حساب آورد. بلکه باید آن ‏را نوعی بینش قلمداد نمود که در آن فقط جنبه های فنی و تکنیکی مطرح نیست. در همین راستا معرفی کشاورزی ‏پایدار از دیدگاههای فرهنگی در جامعه می تواند نقش موثری در رابطه با شناخت آن داشته باشد‏‎.‎
برای تعریف کشاورزی پایدار توجه به دو اصل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اصل اول در ابتدای دهه ‏‏۱۹۸۰ با ظهور مفاهیم کشاورزی قابل تجدید و کشاورزی پایدار تکامل یافت و در واقع مفهوم آن بر اساس اصل ‏‏«اثر متقابل اکولوژیکی» قابل توضیح است. این مفهوم در حال حاضر فلسفه کشاورزی جایگزین را تشکیل می ‏دهد. اصل دوم نیز از سال ۱۹۸۷ شروع شد و اینکه کشاورزی پایدار را در مقیاس جهانی در بر دارد. در این ‏اصل اثرات متقابل کشاورزی با جامعه مطرح است‏‎.‎
در اوایل قرن بیستم کشاورزی در ایالات متحده آمریکا در مراحل صنعتی شدن خود بود.در آن زمان کشاورزی ‏ایالات متحده در اوج توسعه بود. در ابتدای دهه ۱۹۳۰ تعداد مزارع به حداکثر خود یعنی ۸/۶ میلیون رسید. ‏مکانیزاسیون به سرعت گسترش یافت و سطح زیر کشت توسعه یافت و کشاورزی با صنعت به رقابت پرداخت و ‏تکنولوژی به سرعت گسترش یافت‎.‎
در شروع قرن بیستم مفاهیم کلی گرایی در مقابل فرد گرایی شکل گرفت. ظهور افکار کلی گرایی که در آن به ‏سیستمهای طبیعی به عنوان یک الگو می نگرد و بر نقش کشاورز در توسعه سیستمها متکی است ، منجر به ‏توسعه مفاهیمی شد که امروزه کشاورزی جایگزین می نامند. در طی دهه ۱۹۰۰ کشاورزی جایگزین به موازات ‏کشاورزی صنعتی شکل گرفت. اولین حرکت سازمان یافته کشاورزان ، جنبش کشاورزی بیودینامیکی بود که از ‏سخنرانیهای «رودلف استینر» بنیان گذار علم شناسایی طبیعت انسانی در سال ۱۹۲۴ شروع شد. اصول ‏کشاورزی بیودینامیک روشهای مناسب زراعت و باغبانی را شامل می شود و تنوع،چرخۀ مجدد مواد ،اجتناب از ‏مصرف مواد شیمیایی،عدم تمرکز تولید و توزیع و غیره را در بردارد.از دهۀ ۱۹۲۰کشاورزان بیودینامیک این ‏اصول را توسعه دادند و روشهای مناسب سنتی را مجدداً معرفی کردند‏‎

فواید کشاورزی ارگانیک

در کشاورزی ارگانیک آب توسط مواد شیمیایی آلاینده مانند کودهای مصنوعی، آلوده نمی گردد‏‎.‎
‎•‎تعادل اکوسیستم و حاصلخیزی خاک حفظ شده و فرسایش خاک نیز تا ۵۰ درصد کاهش می یابد. چرا که در کشاورزی ارگانیک از ‏روشهایی چون کمترین میزان شخم زدن، کودهای بیولوژیکی، تناوب کشت مناسب، پوشش گیاهی و غیره استفاده می شود. با این روش ‏خاک بعنوان یک اکوسیستم کامل و سالم به راحتی می تواند خود را احیا نموده و به رشد محصولات کمک کند‏‎.‎
‎•‎تنوع زیستی در زمینهای زراعی ارگانیک به علت عدم استفاده از سموم آفت کش و علف کش، ۵۷ درصد بیشتر است‏‎.‎
‎•‎کشاورزان در معرض سموم و آلاینده های کمتری قرار می گیرند‏‎.‎
‎•‎تحقیقات ۷۶ محقق کشورهای مختلف نشان داده که کشاورزی ارگانیک باعث بهبود چرخه غذایی از باکتریها تا پستانداران می گردد. ‏زیرا کشاورزی ارگانیک با حیات وحش بصورت دوستانه برخورد می کند و از مواد شیمیایی و سموم استفاده نمی کند‏‎.‎
‎•‎در این نوع کشاورزی با استفاده از عملکردهای اکولوژیکی طبیعی می توان تولید را افزایش داده و خاک و محصولات را در برابر ‏آفات و بیماریها مقاوم نمود‎.‎
‎•‎با استفاده از روشهای متعدد حفظ رطوبت خاک، در کشاورزی ارگانیک از آب کمتری استفاده می شود‏‎.‎
‎• ‎با بهبود جانوران مفید خاک و تخمیر مواد آلی، بافت خاک بهبود یافته و باروری خاک افزایش می یابد، و میزان مواد مغذی بیشتری ‏به خاک داده می شود. به همین دلیل فرسایش خاک کم شده و تنوع زیستی خاک افزایش می یابد‎.‎
‎•‎از آلودگی های ناشی به هنگام تولید کودهای شیمیایی از مواد نفتی جلوگیری می شود‏‎.‎
‎• ‎بطور کلی می توان گفت که کشاورزی ارگانیک با اکولوژی هماهنگ است و باعث تثبیت بافت خاک، حفظ چرخه آب، چرخه کربن، ‏چرخه مواد غذایی و آلودگی کمتر زمین می شود‏‎ .

چگونگی حفظ آب درون خاک در کشاورزی ارگانیک‏

در طول دوره خشکی، بعضی از خاکها بیشتر و بعضی کمتر در موقعیتی هستند که آب مورد نیاز محصولات را ‏‏تامین کنند.‏
‏‎ ‎قابلیت خاک در نگهداری آب به ترکیب خاک و همچنین وجود موادارگانیک در خاک وابستگی شدیدی دارد.‏
‎•‎‎خاکهایی که غنی از رس هستند می توانند تا‏‎ ‎‏۳‏‎ ‎برابر ظرفیت خود‏‎ ‎آب را ذخیره کنند که البته نسبت به ‏خاکهای ‏شنی بیشتر است‏‎.‎
‎•‎‎مواد ارگانیک خاک‏‎ ‎بعنوان منبعی برای ذخیره آب همانند یک اسفنج عمل می کنند. بنابراین خاکهای ‏غنی از مواد ‏ارگانیک رطوبت خود را در‏‎ ‎مدت زمان طولانی تری‎ ‎حفظ می کنند. و به منظور افزایش ‏مواد ارگانیک استفاده از ‏کودهای ارگانیک، کمپوست، مالچ و کود سبز لازم است‏‎.‎
‎•‎‎یک لایه نازک مالچ به طور چشمگیری باعث کاهش تبخیر از سطح خاک می شود این لایه خاک را از‏‎ ‎اشعه ‏مستقیم آفتاب‏‎ ‎حفظ کرده همچنین از گرم شدن زیادی خاک جلوگیری می کند‏‎.‎
‎•‎ایجاد شکاف های نازک‏‎ ‎در سطح خاک خشک به کاهش خشکی آب در لایه های زیرین کمک می کند‏‎.‎
با تمام این روشها، باز هم بایستی ازعان نمود که بهترین راه حفظ آب در خاک، تقبل هزینه آبیاری است. با این ‏‏وجود با کمک روشهای ذکر شده می توان بهترین استفاده را از کمترین منابع برد و علاوه بر حفظ رطوبت خاک، ‏‏آب کمتری را مورد استفاده قرار داد.‏
یک نکته قابل توجه این است که، معمولاً کود سبز یا محصولات پوششی همیشه راه مناسبی برای کاهش تبخیر از ‏‏سطح خاک نیستند. با وجودیکه پوشش گیاهی باعث ایجاد سایه و همچنین کاهش نور مستقیم خورشید به سطح ‏‏خاک می شود، اما آب را از سطح برگ‌هایشان همانند سطح خاک و حتی بیشتر از آن تبخیر می کنند.‏
همچنین هنگامی که رطوبت خاک کاهش می یابد گیاهان برای دست یابی به آب با محصول اصلی رقابت می کنند. ‏‏بنابراین باید آنها را کند و به صورت مالچ از آنها استفاده کرد.‏
‏‎ ‎افزایش نفوذپذیری آب‏
‎ ‎‏‎ ‎در هنگام بارندگی های شدید فقط میزان کمی از آب به داخل خاک نفوذ می کند بقیه قسمتهای آن بصورت روان ‏آب ‏از بین می رود. و در نتیجه از دسترس محصول خارج می شود. به منظور دست یابی هر چه بیشتر خاک به ‏آب ‏باران نیاز به نفوذپذیری آب باران الزامی می باشد.‏
بهترین راه به منظور دست یابی به نفوذپذیری بهتر آب حفظ خاک سطحی بصورت بافت مناسب خاک که شامل ‏خلل ‏و فرج زیادی که توسط کرم خاکی ایجاد می شود، می باشد. کاربرد مالچ و گیاهان پوششی برای ایجاد بافت ‏‏مطلوب خاک سطحی مناسب هستند‏‎. ‎
آنها به کاهش سرعت جریان آب کمک کرده و در نتیجه زمان بیشتری به نفوذ آب اختصاص می یابد. در سراشیبی ‏‏ها نفوذ آب باران می تواند بوسیله حفر شیارها به موازات خطوط هم تراز افزایش یابد . روان آب در داخل شیارها ‏‏به دام می افتد و عمل نفوذ آب به داخل خاک به آرامی انجام می گیرد‏‎. ‎
پشته های نیمه گرد برای مثال در اطراف محصولات درختی اثر مشابهی دارند. آنها آبهای جاری را جمع آوری ‏‏نموده و سپس آن را به سراشیبی هدایت می کنند در نتیجه نفوذ آب به داخل منطقه ریشه محصولات افزایش می ‏‏یابد. در مزارع مسطح از پوسته گیاهان می توان استفاده کرد.‏
‏‎ ‎تخریب هنگام روان آب‏
‏‎ ‎در نواحی با بارندگی سنگین باید توجه داشت که روان آب به شکل گیری خندق (آبراهه) شدیدی منجر خواهد شد ‏و ‏در نتیجه تخریب ساختارهای هم تراز را در سراشیبی ها به همراه خواهد داشت.‏
‏ذخیره آب
‎ ‎‏‎ ‎شاید بتوان آب اضافی فصول بارانی را برای فصول خشک ذخیره کرد. راههای متعددی برای ذخیره سازی آب ‏‏باران جهت آبیاری وجود دارد که اغلب نیاز به هزینه و کارگر زیادی دارند. لذا برای تصمیم گیری در امر ساختن ‏‏و یا نساختن لوازم ذخیره آب باید به این مساله توجه داشت که فواید آن بیشتر از هزینه های ساخت باشد. از جمله ‏‏این روشها می توان به ذخیره آب در حوضچه ها اشاره نمود. البته در این روش آب از طریق نشست و یا تبخیر به ‏‏هدر می رود. ساخت تانکرهای آب می تواند از فرایند تبخیر و نشست آب جلوگیری کند اما این نیز به لوازم ‏‏مناسب احتیاج دارد. ایجاد آب انبار نیز روشی برای ذخیره آب و استفاده از آن در زمان مناسب است.‏

مدیریت خاک‌ورزی در کشاورزی ارگانیک

هدف از مدیریت خاک در کشاورزی ارگانیک، حفظ سلامت و فعالیت بیولوژیکی آن و همچنین فراهم آوردن ‏محیطی مناسب برای رشد گیاه است. لذا امروزه انجام عملیات خاک‌ورزی حفاظتی در بوم نظام‌های ارگانیک به ‏مقدار زیاد توجه می‌شود. خاک‌ورزی حفاظتی به عنوان روشی تعریف می‌شود که در آن پس مانده‌های گیاهی در ‏سطح یا نزدیک سطح خاک نگهداری می‌شوند. این فرآیند منجر به کنترل فرسایش و حفظ رطوبت خاک می‌شود. به ‏عنوان یک تعریف کلی اصولاً در خاک‌ورزی حفاظتی ‌باید حداقل ٪۳۰ بقایای گیاهی در سطح خاک باقی بمانند. در ‏برخی از منابع واژه‌های خاک‌ورزی کاهشی، محدود و یا حداقل به طور مترادف بکار برده می‌شوند. عملیات ‏خاک‌ورزی حداقل، اغلب به عنوان شخم اولیه‌ای که هم‌زمان با کاشت به منظور کاهش یا خذف شخم ثانویه صورت ‏می‌گیرد، تعریف می‌شود‎.‎
لازم به ذکر است که در سامانه‌های کشت مستقیم بذر و شخم حداقل یا بدون شخم، استفاده از علف‌کش‌ها و ‏همچنین سوزندان بقایا برای از بین بردن علف‌های هرز، پاک کردن مزرعه از بقایای گیاهی ضروری است ولی ‏باید توجه داشت که استفاده از علف‌کش‌ها و سوزاندن بقایا، در کشاورزی ارگانیک جایگاهی ندارد و این امر ‏استفاده از روش‌های کشت مستقیم و شخم حداقل را محدود می‌سازد ولی برخی مزایای این روش‌ها مانند ‏صرفه‌جویی در وقت، نیروی کار و سوخت مصرفی، کاربرد آنها را قابل توجیه می‌سازد‎.‎
مسئله مهم دیگری که در سامانه‌های شخم حداقل نباید از نظر دور داشت، کنترل آفات و بیماری‌ها است. وجود ‏بقایای گیاهی در خاک، محل مناسبی را برای زمستان‌گذرانی بیماری‌هایی مانند زنگ زرد، زنگ قهوه‌ای و ‏سفیدک‌ها فراهم سازد که در این مشکل با سوزندان بقایا تا حدودی مرتفع می‌گردد و البته لازم به ذکر است که آتش ‏زدن بقایا اصولاً توصیه نمی‌شود؛ مگر در مواقع شیوع آفات و بیماری‌ها‎

مروری بر جنبه‌های اقتصادی در کشاورزی ارگانیک‏

حاضر ،بدون‌مخاطره‌انداختن‌نیا‌زهای‌‌نسل ‌آینده‌‌باشد،ضمن‌این که بایدازنظر اقتصادی‌ برای‌ کشاورزان ‏وجامعه‌ به‌ طور کلی‌ پایدار و امکان‌ پذیر باشد .کشاورزان زیستی‌ با کشت‌ چندین‌ محصول‌ در یک‌ زمان‌ که‌ اغلب ‏با‌ دامداری‌ همراه‌ است‌ تنوع‌ شغلی‌ خود را افزایش‌ می‌دهند . تنوع ، مخاطرات‌ اقتصادی‌ را کاهش‌ می‌دهد و باعث ‏خودکفایی‌ در زمینه‌ عناصر غذایی، تغذیه‌ دام، مواد آلی خاک‌ و انرژی‌ می‌شود‎.‎

هزینه تولید‎:‎

هزینه تولید درمزارع زیستی بدلیل استفاده کمتر از نهاده های خارجی ،کمتر از مزارع رایج است . خرید کودهای ‏مصنوعی و آفت کش دراین نظام وجود ندارد هزینه علوفه خریداری شده ، دامپزشکی و تعویض دام ‏نیز کمتر است.علاوه براین کشاورزان زیستی هزینه کمتری را برای استهلاک سرمایه گذاری های مربوط به نهاده ‏هایی نظیر ابزارهای ماشین و تجهیزات پرداخت می کنند.درمجموع هزینه نهاده هادرمزارع زیستی کمتراست‎.‎

بازار یابی‎ :‎

تقاضا برای‌ موادغذایی‌ زیستی ، نه‌ تنها در کانادا ، بلکه‌ در امریکای‌ شمالی ، ژاپن‌ و اروپا به ‏سرعت‌ رو به‌ افزایش‌ است . این‌ رشد فزاینده‌ باعث‌ نوسان‌ قیمت‌ در بازار شده‌ است. به‌ عنوان‌ مثال ، در برخی ‏بازار ها ، تقاضاهای‌ بسیار ویژه‌ای‌ در زمینه کیفیت‌ محصول‌ وجود دارد که‌ سال‌ به‌ سال‌ تغییر ‏می‌کنند . صنعت‌ زیستی‌ هنوز درحال‌ گسترش است‌ و زیرساخت‌های‌ نظام‌های‌حمل‌ و نقل ، عمده ‏فروشی‌ و توزیع‌ در مراحل‌اولیّه‌ شکل‌گیری‌ است ‎.‎
برخی‌ کشاورزان‌ کنترل‌ بازار را در اختیار دارند. بعضی‌ از آنها اتحادیه‌های‌ بزرگ‌ و برخی‌ تعاونی ‏های‌ کوچک‌ را تشکیل‌ دادند که‌ امکانات فرآوری‌ و عمل‌آوری‌ را دارند . کشاورزان‌اگر ‏بخواهند از ما به‌ التفاوت‌ قیمت‌ برای‌ محصولاتشان استفاده‌ کنند ، باید محصولی‌ با کیفیت‌ بالا تولید ‏نمایند که‌ این‌ امر مستلزم‌ اقدامات‌ زیادی است . زمانی‌ که‌ محصولات‌ بر اساس‌ قراردادهای ‏منعقد شده‌ با کارخانجات‌ محصولات‌ زیستی‌ تولید می‌شوند ، لازم‌ است‌ که‌ کشاورزان‌ تضمین‌ نمایند ‏که‌ نوع‌ واریته‌ و کیفیت‌ محصول‌ مطابق‌ نیازهای خریداران‌ خواهد بود‎.‎
بیشتر کشاورزان‌ در خواهند یافت‌ که‌ بخشی‌ از محصولاتشان‌ مطابق‌ نیازهای‌ خریداران ‏یا استاندارها نبوده‌ و در بازار محصولات رایج ، فروخته‌ خواهد شد و یا اینکه‌ برای‌ تغذیه دام مورد استفاده‌ قرار خواهد گرفت ‎.‎

استانداردها و گواهی زیستی‎:‎

استانداردها در کشاورزی ارگانیک شامل: اصول و قواعد، پیشنهادات و ضرورتهایی هستند که باید در کلیه مراحل ‏تولید فرآوری و انتقال محصول به مصرف کننده رعایت شوند .

 

کشاورزی ارگانیک، راه نجات بشر‏

مدیریت خاک ارگانیک: کاهش استفاده از سوخت فسیلی، جذب آلودگی های دی اکسید کربن از هوا‏‎.‎
اگر در ۳/۵ میلیارد جریب زمینهای قابل کشت سیاره زراعت ارگانیک شود، تقریباً ۴۰ % آلودگی های دی اکسید کربن را می توان ‏جذب کرد‎.‎
امروزه رویکرد جهانی به سمت کشاورزی ارگانیک است. کشاورزی ارگانیک، نوعی کشاورزی است که در تولید و فرآوری ‏محصولات آن، از کودهای شیمیایی، سموم، هورمون‌ها و دگرگونیها و دستکاری های ژنیتیکی استفاده نمی شود و همه مراحل تقویت ‏زمین، کاشت و برداشت با استفاده از نهاده‌های طبیعی (همچون کود زیستی، کپوست ها، حشرات سودمند، میکروارگانیسم‌های سودمند‏‎ ‎می باشد‏‎…‎
تاثیر نامطلوب و اثرات باقیمانده مصرف انواع کودهای شیمیایی، سموم، هورمون ها، … در تولیدات غذایی در کشورهای صنعتی ‏پیشرفته موجب شده است کشاورزی در جهتی کاملا متضاد با روش مدرن تحول یابد و آن جلوگیری از مصرف هرگونه مواد شیمیایی ‏یا نهاده مصنوع انسان در تولیدات و پخش محصولات زراعی و باغی است‏‎. ‎
‎ ‎این کشاورزی به کشاورزی ارگانیک موسوم است و در کشورهای مختلف به نام های گوناگون چون کشاورزی زیستی، کشاورزی ‏بیولوژیکی، کشاورزی پایدار نامیده می شود‏‎.‎
کشاورزی ارگانیک، سیستم مدیریتی جامعی است که کمیت و کیفیت محصولات از تولید تا فرآوری و انتقال به مصرف کننده، سلامت ‏خاک، گیاه، انسان، میکروارگانیسم‌ها، محیط سیاره زمین بعنوان یک موجود زندة واحد، اصول اکولوژوکی، محیط زیست ، اصول ‏عدالت و روابط اجتماعی، احترام به مخلوقات و اصول پایداری زیستی در آن مد نظر است‏‎.‎
در واقع کشاورزی ارگانیک مدیریت تولید مناسب است که باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستم های زیستی، چرخه های زیستی و ‏فعالیت بیولوژیکی خاک می شود. در این نوع کشاورزی تاکید بر این است که از نهاده های داخل مزرعه استفاده شود و از نهاده های ‏بیرونی استفاده ای نشود. این کار باعث استفاده از روش های کشاورزی زیستی، مکانیکی و بدون استفاده از نهاده های خارجی سنتز ‏شده صورت می گیرد‎.‎
‎ ‎امیدواریم که دیگر از کودهای شیمیایی مخرب استفاده نشود، و هرچه زودتر تمام کشورها از کشاورزی ارگانیک برای کشت و ‏برداشت محصولات گیاهیشان استفاده کنند تا آلایندگی های محیط زیست را کاهش دهیم و مواد غذایی سالم بدون آلایندگی را پرورش ‏دهیم‎.‎
تحقیقات نشان داده که کشاورزی ارگانیک مقدار قابل توجهی از دی اکسید کربن جو زمین را جذب می کند و این باعث کاهش گازهای ‏گلخانه ای و کاهش گرمایش جهانی می شود. بسیاری از فعالیتهای انجام شده در کشاورزی ارگانیک مانند حداقل شخم، استفاده از ‏گیاهان تثبیت کننده نیتروژن، باز گرداندن ضایعات کشاورزی به خاک و استفاده از پوشش گیاهی موجب افزایش بازگشت کربن به خاک ‏گشته و حفظ و ذخیره سازی کربن را باعث می گردد.‏
اگر در ۱.۴ میلیارد هکتار از زمینهای قابل کشت سیاره، زراعت ارگانیک شود، تقریباً %۴۰ آلودگی های دی اکسید کربن را می توان ‏جذب کرد.‏
همچنین یک تحقیق در آلمان آشکار کرد که رژیم غذایی کاملاً گیاهی ارگانیک می تواند مقدار آلاینده های گازهای گلخانه ای را تا ‏‏۹۴% کاهش دهد.‏
بدین صورت کشاورزی ارگانیک می تواند برای بسیاری از مشکلات اقلیمی و تغییرات آب و هوایی راه حل مناسبی باشد .‏

 

 

 

نوشته های مشابه